Był sobie zespół, który pracował nad dużym wdrożeniem dla klienta. Od kilku tygodni wyczuwało się spadek motywacji i ciągłą irytację. Wszyscy jednak pracowali dalej, bo presja czasu była coraz większa. Nikt nie chciał “tracić czasu” na spotkania podsumowujące, a retrospekcje ograniczały się do rutynowego schematu “Start, Stop, Continue”.

W końcu Scrum Masterka na kolejnym retro przełamała dotychczasową formułę.  Zaczęła od prostego pytania: „Co was najbardziej frustruje w tym projekcie?” Zapadła cisza. Wiedząc, że tak się zdarza, poprosiła, aby każdy samodzielnie napisał na karteczce odpowiedź i przykleił ją na wirtualnej tablicy. Pojawiły się takie odpowiedzi jak: „Zmieniamy priorytety co dwa dni, nie wiemy, na czym się skupić.”  „Czuję, że nasza praca nie ma sensu, bo klient i tak wszystko zmienia.” “Jak mamy robić coś dobrej jakości, skoro ciągle coś poprawiamy i nie ma czasu na zadbanie o dokumentację?”

Chwilę później rozpoczęła się dyskusja. 

Pytanie jako narzędzie wpływu, a nie kontroli

W roli lidera łatwo wpaść w pułapkę natychmiastowego dawania rozwiązań. Jesteśmy przyzwyczajeni, że to my mamy „znać drogę” i wskazywać kierunek. Ale prawdziwe przywództwo często zaczyna się nie od mówienia – tylko od słuchania. A najlepszym sposobem na słuchanie i zrozumienie jest zadawanie pytań.

Dobre pytanie to nie tylko forma zaciekawienia. To sygnał: „Twoje zdanie się liczy. Chcę zrozumieć. Wspólnie szukamy rozwiązania.”

Jak zadawać pytania, które angażują i motywują zespół?

1. Zacznij od zaciekawienia – twoje założenia odłóż do szuflady

Zamiast:
– Dlaczego znowu nie dowieźliście sprintu?
Spróbuj:
– Co sprawiło, że nie udało się zrealizować wszystkich zadań?

Tego typu pytania otwierają drogę do dyskusji. Pytania oceniające – ją zamykają.

2. Unikaj pytań sugerujących odpowiedź

– Nie uważacie, że powinniśmy pracować inaczej?
To pytanie w rzeczywistości jest sugestią. Zamiast tego, lepiej zapytaj:
– Jakie zmiany w sposobie pracy mogłyby wam ułatwić działanie?

3. Zadawaj pytania otwarte, które zapraszają do refleksji

– Co było dla ciebie najtrudniejsze w ostatnim miesiącu?
– Czego ci brakuje, żeby działać z większą pewnością?
– Kiedy pracuje ci się najlepiej?

Pytania w feedbacku – zaproszenie do rozmowy zamiast jednostronnego komunikatu

Liderzy często postrzegają feedback jako przekazanie informacji: „powiem ci, co zrobiłeś dobrze, a co źle.”
Ale naprawdę rozwijający feedback to rozmowa, a nie monolog.

Zamiast:
– Twoje prezentacje są za długie i niejasne.
Spróbuj:
– Jak sam oceniasz swoje ostatnie wystąpienie? Co zadziałało, a co wymaga poprawy?

Zamiast:
– Musisz być bardziej zaangażowany w spotkaniach.
Zapytaj:
– Co sprawia, że na spotkaniach mniej się odzywasz? Co by ci pomogło być bardziej aktywnym?

Dobrze zadane pytania w feedbacku:

• angażują rozmówcę do autorefleksji,
  
• pokazują szacunek i zaufanie do jego perspektywy,
  
• zwiększają prawdopodobieństwo zmiany – bo wypływa ona z wewnętrznego zrozumienia, a nie z zewnętrznego przymusu.
  

Pytania, które pomagają zdiagnozować przyczynę problemu

Zespoły rzadko przychodzą z gotową odpowiedzią na pytanie: „Dlaczego coś nie działa?”
Lider, który potrafi „myśleć pytaniami”, może stać się katalizatorem zmiany. Przykładowe podejście:

• Co się dzieje? (diagnoza sytuacji)
  
• Kiedy to się zaczęło? Co się zmieniło? (znalezienie momentu przełomowego)
  
• Kogo to dotyczy? (zakres wpływu)
  
• Czego już próbowaliście? Co zadziałało, a co nie?
  
• Co jeszcze możemy zrobić?
  

Takie pytania nie tylko pomagają dotrzeć do sedna problemu – one uczą zespół myślenia przyczynowo-skutkowego i odpowiedzialności.

Wróćmy do naszego zespołu

Scrum Masterka nie naprawiła projektu jedną rozmową. Ale od tamtego spotkania zespół zaczął regularnie siadać razem i rozmawiać. Przełamana rutyna i odpowiednie pytania sprawiły, że w ciągu dwóch miesięcy wróciła energia, pojawiły się własne pomysły na usprawnienia. Wszystko dzięki temu, że ani Scrum Masterka, ani Product Owner nie zaczęli od wykładu, pokazania swojej irytacji, czy próby samodzielnego rozwiązania problemu, ale od pytań do zespołu oraz uważnego słuchania.

A Ty? Jakie pytanie mógłbyś/abyś dziś zadać swojemu zespołowi – nie po to, by usłyszeć konkretną odpowiedź, ale by naprawdę ich usłyszeć?